Jednym z elementów kolejnej odsłony „Tarczy”, czyli przepisów antykryzysowych, które mają pomóc różnym podmiotom przetrwać epidemię, jest regulacja umożliwiająca prace on-line władz fundacji i stowarzyszeń. Przyjrzyjmy się, jak wyglądają przepisy, które jeszcze w kwietniu mogą wejść w życie.
Już niedługo stowarzyszenia i fundacje będą mogły przeprowadzać głosowania i posiedzenia bez wychodzenia z domu. To duże ułatwienie w czasie epidemii. Szkoda jednak, że TYLKO w czasie epidemii. Zerknijmy na kolejne ważne dla NGO-sów zapisy Tarczy, które mają szansę zacząć działać jeszcze w kwietniu 2020 roku.
Kolejna wersja Tarczy, nad którą jeszcze pracuje Sejm i Senat, zawiera dwa artykuły dotyczące głosowania on-line w stowarzyszeniach i fundacjach. Zmiana polega na nowym zapisie w ustawie - Prawo o stowarzyszeniach. To artykuł 18 projektu ustawy. Uzupełnia on artykuł 10 Prawa o stowarzyszeniach. Do art. 10 dodaje się ustępy 1a-1e opisujące zasady głosowania i organizacji posiedzeń on-line. Z kolei art. 16 projektu Tarczy wprowadza zmiany w ustawie o fundacjach. W ustawie o fundacjach znajdzie się więc ogólne przyzwolenie na głosowania on-line z odesłaniem do przepisów szczegółowych Prawa o stowarzyszeniach.
Głosowanie i posiedzenia on-line
Najważniejsze przepisy znajdą się więc w ustawie - Prawo o stowarzyszeniach. Określają one zasady głosowania on line ("z wykorzystaniem komunikacji elektronicznej"). Po pierwsze wymagana jest więc zgoda członków władz podmiotu. Uczestnicy muszą być następnie odpowiednio zawiadomieni.
Kolejne zapisy określają jak ma być zorganizowane posiedzenie. Wskazano, że ma się odbywać w czasie rzeczywistym i zapewniać możliwość wypowiedzenia się każdemu członkowi władz. Głosować można osobiście lub przez pełnomocnika.
Przepisy nie doprecyzowują od strony technicznej samej procedury (narzędzi) głosowania. Nie podają też sposobu czy wymogów dotyczących zorganizowania głosowania tajnego.
(zobacz jeszcze /poniżej/ pełną treść artykułu 18 z zaproponowanymi ustępami 1a-1e)
Dlaczego on–line tylko na czasy epidemii?
Ostatnie punkty artykułów mówiących o głosowaniach i obradach on-line wskazują, że mogą być one stosowane w czasach epidemii („w przypadku wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii”). W jakimś sensie taka konstrukcja jest zrozumiała, jeśli przepisy wprowadza się właśnie teraz. Tak naprawdę jednak nie ma dobrego uzasadnienia dla ograniczenia ich działania tylko do wskazanych stanów. Tym bardziej, że inne podobne podmioty (np. spółki) mogą stosować analogiczne procedury zawsze.
Dlaczego organizacjom pozarządowym nie daje się takich możliwości? Wiele z nich ma przecież członków rozsianych po całej Polsce. Warto było skorzystać z okazji i potraktować procedury on-line jako coś naturalnego w każdych czasach. Tym bardziej, że i tak wymaga się tu zastosowania odpowiednich zabezpieczeń (powiadomień, zgód).
Jeśli jednak przepisy zostaną uchwalone w wersji „na czasy epidemii”, NGO-sy powinny rozpatrzeć, czy takich możliwości „na co dzień” nie stworzyć sobie samodzielnie - dzięki odpowiednim zapisom w statutach.
Przepisy jeszcze w kwietniu
W dniu publikacji tego tekstu Senat obradował jeszcze nad kształtem przedstawionej regulacji. Z harmonogramu posiedzeń Sejmu można wywnioskować, że planuje on rozpatrzeć uwagi senatorów (jeśli będą) w tym tygodniu. Wszystko wskazuje na to, że omówione tu przepisy wejdą więc w życie już w kwietniu (dla większości z przepisów - w tym dla art. 18 i 16 ustawy - przewidziano, że wejdą w życie dzień po publikacji).
Artykuł 18. ZASADY głosowania i organizowania posiedzeń z wykorzystaniem środkow komunikacji elektronicznej w ustawie - Prawo o stowarzyszeniach
Art. 18 Ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (wersja, która po uchwaleniu 9.04.2020 r. trafiła do Senatu)
W ustawie z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2019 r. poz. 713) w art. 10 po ust. 1 dodaje się ust. 1a–1e w brzmieniu:
„1a. Jeżeli członkowie władzy stowarzyszenia wyrazili na to zgodę w formie dokumentowej, głosowanie poza posiedzeniami władz stowarzyszenia może odbywać się z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej.
1b. Możliwość udziału w posiedzeniu władz stowarzyszenia przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej jest wskazana w zawiadomieniu o tym zebraniu, zawierając dokładny opis sposobu uczestnictwa i wykonywania prawa głosu.
1c. Wykorzystanie środków komunikacji elektronicznej w głosowaniach na posiedzeniach władzy stowarzyszenia odbywa się przy zapewnieniu co najmniej:
1) transmisji obrad posiedzenia w czasie rzeczywistym;
2) dwustronnej komunikacji w czasie rzeczywistym, w ramach której członek władzy stowarzyszenia może wypowiadać się w toku obrad;
3) wykonywania osobiście lub przez pełnomocnika prawa głosu przed lub w toku posiedzenia.
1d. Wykorzystanie środków komunikacji elektronicznej w głosowaniach na oraz poza posiedzeniami władz stowarzyszenia może podlegać odmiennym uregulowaniom w tym ograniczeniom w statucie stowarzyszenia. Statut stowarzyszenia może też wprost wyłączyć możliwość stosowania powyższych przepisów w stowarzyszeniu.
1e. Rozwiązania, o których mowa w ust. 1a–1d, stosuje się w przypadku wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, o których mowa w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2019 r. poz. 1239 i 1495 oraz z 2020 r. poz. 284, 322 i 374).”.
